معماری ایرانی در دوره صفویه در واقع اوج مهارت و تجربه معماران ایرانی بود که در آن اشکال سنتی به راحتی در مقیاس های عالی استفاده می شدند. ساختن سیستم سرمایشی و گرمایشی مطلوب در گذشته، بسیار مورد توجه معماران ایرانی بوده که این قضیه منجر به ساخته شدن سیستمهایی متناسب با هر منطقه جغرافیایی شد. شنیده اید. تمامی این آثار ارزشمند بر طبق معماری ایرانی پارسی ساخته شده اند. با این وجود می خواست تا پیوندهای خانوادگی را بازنماید و تمامی اعضا را در خانه ای واحد گردهم آورد. تمامی گستره ایران بهویژه روستاها و آثار قدیمی و باستانی آن چون کتاب زنده، اما فرسودهای از تاریخ معماری هستند.در ایران کمتر روستایی وجود دارد که در آن معابد باستانی ناهید، قلعه گبری و قلعه سلسال (صلصال)، طاقهای ضربی یا هلالی به چشم نیاید. اگر شما نیز به تاریخ معماری ایران علاقه دارید می توانید در ادامه ی این مطلب با سبک های معماری در هر دوره ی از تاریخ از نگاه استاد پیرنیا، آشنا شوید. اما در مسجد جامع نطنز این گونه نیست. در این جا هنر مجرد (آبستره) را میبینیم ولی با منطق و سبک و اهمیتی که هرج و مرج مبهوتکنندهای را به عقل عرضه نمیکند، بلکه نظم قابل فهم و آرامش فکری را میرساند.
صفه در واقع سکوی است که ایجاد فضا و سلسله مراتب میکند. باغچهها در حیاط اصلی خانههای قدیمی و کمی پایینتر از سطح حیاط (در حد یک طبقه) ساخته میشدند. حیاط در گذشته به عنوان محلی برای برگزاری مراسمات عروسی و ختم و نیز پذیرایی از مهمانان شناخته میشد و گاها در بعضی خانههای مجلل چندین حیاط برای برگزاری مراسمات مختلف وجود داشت. غلامحسین معماریان در رشته معماری و بهزاد پروین قدس در رشته عکاسی به عنوان چهره هنر انقلاب سال ۱۴۰۰ معرفی و تقدیر شدند. معماري گذشتهی کشور ما که همواره با تکیه بر خلاقیت و ویژگیهای پايدار از جايگاهي ويژه برخوردار بود، در عصر حاضر از حقیقت فاصله گرفته و صورتي تصنعي و تنزلي پیدا کرده است. زوربخش گفت: معماری ایرانی دارای ویژگیهای خاصی است که این هنر اصیل را از هنرهای دیگر متمایز می کند که از مهمترین آنها میتوان به داشتن محاسبات دقیق و کاربردی در زمان طراحی و قبل از ساخت، اهمیت ویژه در رعایت اصولی فنی و حرفهای در کار و ساخت ایوانها و ستونهای مقاوم و رواقهای بسیار زیبا اشاره کرد. بنابراین باید از کل شروع کرد. معماری منحصر به فرد مسجد وکیل شیراز و ستونهای مارپیچ آن از جاذبههایی است که مورد توجه گردشگران از هر گوشه جهان قرار دارد.
تصور یک ساختمان بدون پنجره بسیار دشوار است، در حقیقت کمتر ساختمانی وجود دارد که پنجره نداشته باشد. بدون شک معماری ایرانی یکی از تاثیرگذارترین سبکهای معماری در جهان است. چهارمین سبک معماری ایرانی، سبک رازی است که بعد از سبکهای پارتی، پارسی و خراسانی تمام ویژگیهای خوب سه سبک قبل را داشت. یک رخداد معماری، حاصل هماندیشی مجموعهای از ویژگیهای ساختمانی است. استفاده از این متریال به طراحان امکان چیدمان های متفاوت دستی و مجسمه گونه را می دهد که هویت پروژه را ساخته است. اشکال این سطوح بر اساس الگوهای هندسی است که اغلب در طراحی سنتی ایرانی یافت می شود.
هوشنگ سیحون ابتدا مدرک معماری را در دانشکده معماری هنرهای زیبای دانشگاه تهران گرفت و بعد برای ادامه تحصیل راهی پاریس شد.هوشنگ سیحون به مرد بناهای ماندگار میدانند و علت این شهرت نیز کارهای چشمگیر او در زمینه طراحی بناهای یادبود برای مفاخر ایرانی است. بناها با توجه به هویت کارکردیشون طراحی شوند، مثلا در گذشته به شکل حمامها توجه کنید یا نحوه طراحی حجرهها اطراف حیاط یک مدرسه یا کاروانسرا. بعد ورودی ها هستند که در اصل ارتباط فضای بیرون و درون هستند و دعوت کننده هستند(ورودی از اهمیت ویژه در معماری اسلامی ایران برخوردار بوده).سپس به حیاط مرکزی می رسیم که به خاطر توجهی که معمار ایرانی به فضای درون داشته، نمای داخلی و رواق ها و ایوان ها به بهترین شکل طراحی شده.
با توجه به اینکه فقط تعداد کمی از این پنجره ها با پوشش چوب وجود دارد، معماران همچنین یک نورگیر بزرگ را در یک طرف سازه ایجاد کرده اند تا نور اضافی موردنیاز را تأمین سایت 3darchitecture کند. در واقع پنجره های شباک ، فاقد شیشه هستند . اگر اُرسی(باز) و روزن با چوب یا گچ و شیشه های خرد و رنگین گره سازی می شود. همچنین وی خاطر نشان کرد با وجود تحریمهای پیش رو، دسترسی به اطلاعات و نقشههای جغرافیایی در کشورهای دیگر دشوار است و در صورت استفاده ار این اپلیکیشن نیاز به اطلاعات جغرافیایی داریم. وی در عصر طلایی هنر اسلامی یعنی دوران صفویه، تعداد زیادی از بناها را با تکنولوژی فراتر از عصر خود طراحی کرده و به اجرا درآورد.این همان چیزی است که مهندسان ایتالیایی و آمریکایی را مسحور خود کرده است . وی در ادامه به اهمیت اجرای دقیق مهندسی فرهنگی در طرح ملی بازآفرینی شهری پایدار اشاره کرد و گفت: تجربه ثابت کرده با توسعه و تجهیز فضاهای فرهنگی با محوریت مساجد در بافتهای فرسوده، قدیمی و همچنین شهرکهای جدید، شاهد کاهش چشمگیر آسیبهای اجتماعی این مناطق خواهیم بود. انسان از ابتدا در فضا می زیسته و در طول این زیستن و تجربه کردن، زاده شدن .
اشکال اصلی این است که در دانشگاهها به جای اینکه اول برنامهریزی شهری داشته باشیم و بعد شهرسازی و بعد معماری داشته باشیم و بعد عمران و مکانیک و سایر رشتهها، اول آمدیم معماری درست کردیم و شهرسازی خیلی دیر وارد دانشگاههای ما شده است. پس می توان گفت دارای اهمیت خاصی است و حیف است که خودمان اطلاعات ناقصی در مورد این علم کهن و ارزشمند داشته باشیم. این میدان قبل از انقلاب اسلامی میدان شهیاد نام داشت. بر خلاف برج و باروی ثروتمندان امروزی که چهره بیرونی خانه بعضا، بسیار گرانتر از داخل خانه است، خانههای تاریخی که با سبک معماری اسلامی ایرانی تزیین شدهاند، داخلی بعضا زیباتر از خارج خانه دارند. ساختمان ها ضخیم تر و بلندتر ظاهراً سازه های چوبی، مربعی، برج شکل و ستون دار داشتند که احتمالاً از تنه درخت ساخته شده بود. میدان آزادی بههمراه برج آزادی در سال ۱۳۴۹ خورشیدی برای یادبود جشنهای ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران ساخته شدند.
نقش تشویقی اسلام در خوشنویسی، باعث شده تا این هنر در دوره های مختلف، سیر تکاملی و توسعه ی خود را حفظ کند. این ستون ها بلند بودند و با فاصله های نسبتاً زیادی از یکدیگر ساخته شده بودند. چون هنگام رفت و آمد مردم،برخورد به پای دیوار بیشتر بوده است و چون خشت در برابر باران آسیب می دیده،نمای ساختمان را با آجر پوشانده اند.معماران ایرانی در جاهایی که مردم در آن بر زمین می نشستند و به دیوار تکیه می زدند،برای افزایش پایداری ازاره دیوار،آنرا با اندودی از گچ که با کتیرا آمیخته شده بود، تا بلندی یک گز (هر گز برابر 66/106 سانتیمتر) اندود می کردند که رویه ای سخت به دست می آمد، به گونه ای که خراشیدن آن دشوار بود. از انجایی که چوب و خشت در همه جا در دسترس نبود اما آجر و خشت به سادگی در دسترس بود ، هنر خود بسندگی در معماری ایرانی خودش را نمایان کرد. یک انسان به یکباره خود را در مکان می یابد نه این که ابتدا منتهی الیه دست راست خود را بیابد، سپس منتهی الیه دست چپ خود را، یا اول سر خود را بیابد و به تدریج پای خود را، این چنین نیست.
اما در دوران حکومت ایلخانیان و تیموریان ابتدا بنا را توسط خشت یا آجر و سنگ لاشه میساختند. آنها جانشینان اسکندر مقدونی به شمار میرفتند، که با غلبه بر هخامنشیان به مدت 80 سال بر ایران حکومت کردند. طاق كسری در نزدیكی بغداد، كاخ الحضرا، مجموعه فسا و كاخ آشور از نمونههای این سبك معماری هستند كه خارج از مرز جغرافیایی ایران امروزی قرار دارند. در حال حاضر این باغ در اختیار دانشگاه شیراز است؛ باغ گیاهشناسی آن در اختیار دانشکده کشاورزی و ساختمان باغ در اختیار دانشکده حقوق قرار دارد. در زمان قاجاریه این باغ بهمدت ۷۵ سال بهدست سران ایل قشقایی افتاد. این عنصر ایوانی است، که توسط یک درب به چهار طاقی گنبد دار منتهی میشود.
همچنین مدرسه فاضلیه در مشهد بهدست او ساخته شده است. شیوه اصفهانی: این شیوه از دوره تیموریان شروع و در دوره صفویه به اوج خود رسید ( که در حال حاضر هم به نوعی ادامه دارد ) . این اصول عبارت اند از: مردم واری، پرهیز از بیهودگی، نیارش، خود بسندگی و درونگرایی. از دیگر ویژگیهای معماری این دوران میتوان به استفاده از مصالح بوم آورد، تنوع در طرحها، پرهیز از شکوه و ارتفاع زیاد، استفاده از ملات ساروج و ملات گیر چارو ( گچ و ساروج) اشاره کرد. این نامگذاری بی دلیل نیست؛ زیرا که داریوش بوربور در سال ۱۳۴۵ شورای عالی شهرسازی ایران را بنیانگذاری کرد. آنها با غلبه بر اقوام دیگر یعنی اورارتوها و آشوریان، بخشهای شمال غربی ایران را به تصرف خود در آوردند. تغابنی گفت: “این خانه با نیازهای اساسی کاربران خود سازگار است. در صورتی که شما باید فرد ایرانی، خانواده ایرانی، نیازهای اونها، عقاید و علایقشون رو بشناسید و براساس اونها طراحی کنید. ابتکار عملی که در خاستگاه اسلام به کلی بیسابقه بوده است. مساجد چهار ایوانی در واقع کاملترین نوع مسجد ایرانی هستند، که در جهان اسلام هم به عنوان مسجد ایرانی شناخته میشوند.
در این ایام، کار ساخت سازهها رونق گرفته بود و لازم شد که ساختمانهای زیادی در مدت کوتاهی ساخته شود. این واژه برابر مهندس معمار به تعبیر امروزی است. ابنیه و شهرهای تاریخی ایران از برهمنهی مکرر طرحهایی بیشمار ـ شاید بر مبنای طرح اولیهای ناشناخته اما در هر صورت همواره غیرقابلتشخیص و در نتیجه دیگر فاقداهمیت ـ در طول زمان رشد یافتهاند و «معماری ایرانی» در مقام امری کلی، اگر بتوان چنین مقامی برای آن قائل شد، بهطور تدریجی همچون «پدیداری تاریخی» شکل گرفته است. شیوه خراسانی: در این شیوه که با ظهور اسلام در ایران اغاز گردید و در دوران صفاریان , سامانیان , غزنویان تا پیدایش دیلمیان ادامه داشت هنرمندان ایرانی با بهره گیری از نبوغ خود , هنر معقلی , خط بنایی , خط کوفی , گچبری و … ایرانی ها تلاش می کردند تا میراث خود از معماری را زنده نگه دارند، میراثی مانند طاق آهنگ، سقف های دارای کنگره های کوچک، گوش پوش های مخروطی، آجرهای بزرگ، طاق های بیضی شکل و … پيشينه گنبد نيز به دوران پيش از ميلاد ميرسد و از آن هنگام تا دوره قاجار به عنوان يكي از عناصر مهم معماري ايراني مورد بهرهداري قرار مي گرفت.
سابقه معماری در ایران به ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد میرسد . گنبد آتشکده هور در واقع از کهنترین گنبدهای یافت شده در ایران است که هنوز هم باقی مانده است. در ایران هم مثل مكانهای دیگر، معماری هنری وابسته به زندگی است. طراحی معماری در اصل استفاده خلاقانه از توده، فضا، بافت، نور، سایه، مصالح، برنامه و عناصر برنامه ریزی مانند هزینه، ساخت و فناوری است به منظور دستیابی به اهداف زیباشناختی، عملکردی و اغلب هنری. اگر به فرهنگ اسلامی متعهد باشیم یعنی همان 3 مرحلهی زیباییشناسی، فلسفۀ و حکمت و سبک هنری اسلامی باشد، بهتدریج آثار معماری و شهرسازی اسلامی خواهد شد. نام این نمونه از نتایج معماری ایرانی ، به تأثی از لقب ایشان، یعنی نصیرالملک انتخاب شده است. توضیح کتاب:گونه شناسی در یک فرایند استقرایی به ما کمک میکند تا با انتخاب موضوع، به منابع عینی موجود مراجعه کنیم و با گردآوری دادهها و تحلیل آنها به شناخت گونهها دست یابیم. در نتیجه، در این مطلب سعی داریم تا نگاهی سریع به جنبه های مهم این موضوع داشته باشیم. به گفته این تیم، هدف ایجاد حس “خلوص ” بوده است.
علاوه بر نمونههایی كه به عنوان معماری پارسی ذكر شد میتوان به الگوی چهارباغ اشاره كرد كه یكی از ماندگارترین ابداعات هخامنشیان در عرصه طراحی است كه در پاسارگاد پا به منصه ظهور گذاشت و ادامه یافت. آنها برای طراحی پل طبیعت جایزه معماری آقاخان را در سال ۲۰۱۶ دریافت کردند. سال ۱۳۸۵ همزمان با درگذشت سید هادی میر میران در روز ۲۹ فروردین که خود از پیشنهاد دهندگان تعیین روزی به نام روز معمار بود، بنا شد تا در روز ۳ اردیبهشت مراسمی برای اعطای جایزه میر میران برگزار شود. در اطراف دیواره ها نیز شاهد برپایی هشت مناره هستیم که از این حیث که اولین گنبد دوپوش ایران را در دل خود جای داده است باید گفت که بینظیر است. ۶- استفاده از نقاشی دیواری در دوران ورود ریشههای معماری غربی در ایران باب شد. پلان این شهر دایرهای شکل است و در مرکز شهر، منار فیروز آباد قرار گرفته است. کاشیهای شیشهای و تزئینات عجیب و غریب سنتی، بازی رنگها و نورها در این بنا را رهبری میکنند.
تنها می توان گفت مکان ضروری المکان است و برخلاف موضوع وجود، که در بداهت آن خلاف است، مکان ابده بدیهیات و ضروری ترین آنهاست. گنجینههای هنر معماری، به جای مانده از قرون و اعصار، از چنان اعتبار و حیثیتی برخوردارند که توجه و حفاظت از آنها بطور مستمر از اهداف مهم مراکز فرهنگی در سراسر جهان بوده است. ساختارهای 9 قسمتی درونگرا ابداع اورارتوهاست و در دروازه ملل پارسه مورد استفاده قرار گرفته است. نكته قابل توجه اين است كه صورت ها در نواحي مركزي ايران كه چوب و سنگ به اندازه كافي در دسترس نبود استفاده قرار گرفتند ، در حالي كه در حاشيه درياي خزر كه در گذشته چوب به فراواني در دسترس بوده مورد بهره برداري قرار نگرفتند و به جز برخي موارد نادر ، در آنجا نعل درگاهها را عموماً به كمك چوب به شكل مسطح و صاف سقف ها را نيز به صورت صاف يا شيب دار مي ساختند . اگر چه حفظ میراث یک تمدن، کاری آسان نیست ولی اگر بخواهیم هویت خود را حفظ کنیم و از آن بعنوان پلی به سوی آینده بهرهمند شویم، چنین امری بس ضروری است.