بروزرسانی: 31 خرداد 1404
تعداد بازدید: 28
فرانک لوید رایت ” هنر مادر معماری است معماری سه بعدی
در حال حاضر، یک معمار در هر مرحله عمدتا به دلیل فضای محدود، سیستم های حمل و نقل پیچیده و انتظارات بیش از حد مردم به چالش کشیده می شود. ولی به دلیل بدهی به تجارتخانه طومانیانس، باغ را به او داد و طومانیانس نیز باغ را در ازای بدهی به دولت رضاخان واگذار کرد. رباط کریم- رئیس اداره میراث فرهنگی رباط کریم از کشف بقایای یک ساختمان اداری بزرگ با تاریخی در حدود ۵۶۰۰ سال قبل توسط کاوشگران در اطراف محله پرندک رباط کریم خبر داد. به طور کلی نوع معماری، متریالهای ساختمانی، نور، مناظر اطراف و حتی صداها، تأثیر زیادی بر سبک زندگی و احساسات و عواطف دارند. در سال ۱۳۱۹ دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در سه رشته، از جمله معماری، تأسیس شد. به گفته جمالزاده تهران را در پایان دوره قاجار 1304 خورشیدی ،شهری فرنگی مآب و دارای برخی از آثار تمدن از قبیل اتومبیل، تلفن و هتل ذکر کرد.ولی در معماری این دوره تلفیقی مثله شده از معماری گذشته ایران و معماری غربی آن زمان بود که فقط برداشتی ظاهری و غیراکادمیک از آنها بود مانند قصر فیروزه که از فرمهای قوسی با تزیینات کاملا ایرانی و اسلامی و تنها قسمت مدرن نیم قوسهای تزیینی با پنجرههای دایره شکل است.
عمده آثار این دوره، بجز چند اثر معدود مانند موزه ایران باستان، کار آندره گدار، به رغم خلوص، استواری و استحکامشان، از ارزش چندانی، به لحاظ برقراری پیوندی عمیق با گذشته، برخوردار نیستند. دراین دوره، آثار مهم معماری غالباً به سفارش حاکمیت (پهلوی اول) و به دست معماران خارجی ساخته میشد، بناهایی با معماری حجیم و سنگین که در آنها سعی شده بود معماری گذشته ایران، به ویژه معماری دوران هخامنشی و ساسانی، مورد توجه قرار گیرد، توجهی صرفاً محدود به تکرار سطحی و ظاهری عناصر و شکلهای بناهای عظیم و باشکوه معماری گذشته ایران. معماری این دوره را باید، معماری اواخر قاجار با تلفیق عناصر وارداتی دانست که با کمی تغییر در مصالح و تکنیک ساخت همان معماری اواخر دوره ناصری دانست. درهم شکستن مقاطع قطعات و یا اتصالات آنها به دلیل گسیختگی یا تغییر شکل های بیش از حد و یا خستگی در مصالح آنها.
سبک ملی -که در دوران محمدرضا پهلوی به این عنوان نامیده شد- در جست و جوی هویت ملی و بازگرداندن سنتهای معماری ایران باستان از سوی حکومت رضاشاه پدیدآمد و حمایت شد. کارهایی که در آنها تنها به اصول و مبانی معماری ایران و الگوهای بکار گرفتهشده در آن اکتفا نشده و با توجه کلیتر به فرهنگ ایران، که شامل اسطورهها، مفاهیم، مضامین و خاطرههای فرهنگی نیز هست، از سایر زمینههای هنر، همچون شعر و ادبیات، به عنوان دستمایههای خلاقیت معمارانه استفاده گردیده است، مانند سه طرح ارائهشده برای کتابخانه ملی، اثر سیدهادی میرمیران، کامران صفامنش و فرهاد احمدی. در برخی طبقات از پارتیشن کناف و در برخی طبقات از بلوک سیمانی استفاده شده است.
در بازسازی ساختمان باید به معماری و طراحی داخلی توجه ویژه ای داشت. تاریخگرایی و بومگرایی معماران ایرانی از طریق آموزههای نظری اندیشمندان پست مدرن مانند رابرت ونتوری و چالرز جنکس به وجود نیامد بلکه در تجربیات معماری لویی کان و مباحث مطرح شده حسن فتحی در کتاب معماری برای فقرا ریشه داشت. عمده دغدغه معماران پس از انقلاب، آشتی دادن سنت با مباحث و تحولات معماری مدرن بودهاست که این خصوصیت بیشتر در کارها و اندیشههای فارغالتحصیلان دانشگاه تهران دیده میشود. با تکیه بر دانش فنی و تخصص ها و تجربیات اجرائی مدیران خود در تاريخ 1363/10/19 تحت شماره 54878 در اداره ثبت شركتها و مالكيت صنعتي تهران به ثبت رسید. اگرچه در ابتدای این دوره، برخورد با معماری گذشته سطحی، کلیشهای و فاقد عمق و هویت بود، اما به اعتقاد میرمیران، در سالهای بعد، به ویژه در دو دهه اخیر، جریانی نو، با توجه به تجربیات دورههای قبل، در معماری ایران شکل گرفته که در صدد ایفای نقش در معماری معاصر جهان، با تکیه بر میراث بزرگ معماری این سرزمین، است.
پیش از تعریف و تشریح این سه مقوله آموزشی یعنی معماری داخلی، طراحی داخلی، دکوراسیون داخلی، ابتدا لازم می دانم بحث را از توصیف واژه فضا آغاز کنم، آن هم به این سبب که اصولا هر حرکت و هنری برای شکلگیری و حتی پیش از آن، نیاز به درکی از مفهوم فضا دارد چه این فضا انتزاعی باشد و چه عینی و ملموس. درسال ۱۳۵۰ ساختمان موجود در باغ به مرکز فرهنگی و هنری و نمایشگاهی تبدیل شد و پس از انقلاب نیز در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفت. برگزاری دو همایش بینالمللی با عنوانهای «بررسی امکان پیوند معماری سنتی با شیوههای نوین ساختمان» در شهریورماه ۱۳۴۹ در اصفهان (با حضور لویی کان) و «نقش معماری و شهرسازی در کشورهای در حال صنعتی شدن» در تخت جمشید (با حضور جیمز استرلینگ، حسن فتحی، کنزو تانگه و موشه سفدی) در مهرماه ۱۳۵۳ که در همایش اول بحثهای مهمی پیرامون موضوع «تلفیق مفاهیم سنتی با تکنولوژی مدرن» مطرح شد. جو معماری ایران در دوره اول آبشخور سه جریان فکری بود. وارطان هوانسیان که نماینده این گروه و شیفته جریان تجددخواهی عصر رضاشاه بود، در یادداشتهای خود معماری مدرن ایران را با کشف حجاب مقایسه میکرد و معتقد بود همانگونه که زنان پیش از این در زیر چادرهای سیاه محبوس بودند، خانههای نیز زیر دیوارهای بلند و کاهگلی محصور بودند و معماری مدرن با به کار بردن شیشه و آهن بناها را از حجابی که گرفتارش بودند رهانید.
اشاره و توصیف شکوه و زیبایی معماری باغ فردوس در خاطرات و نوشته های رجال و شخصیت های سیاسی و فرهنگی آن دوران و نیز در سفرنامه های فرنگی به شیوه های مختلف به چشم می خورد . وی با مطالعه توصیفات فضای مصنوع در سفرنامههای ایرانیانی که در دوره قاجار به اروپا سفر کردهاند، به این نتیجه میرسد که نوشتههای آنان بیش از آن که توصیف بیطرفانهای از معماری اروپا باشد، ناشی از فرافکنی آرمانشهری ایرانی بر فضایی فرنگی است. آنان مصالح جدید به ویژه بتن، فولاد و شیشه و روشهای نوآورانه در اجرای سازه را جایگزین روشهای پیشین کردند. به اعتقاد او، معماری معاصر ایران اگرچه در بخش عمده خود، همواره دغدغه تاریخ معماری ایران را داشته و تلاشهایی را در جهت برقراری ارتباط با معماری گذشته و تداوم آن به عمل آورده است، اما توجه معماری ایران به معماری گذشته، بیشتر سطحی و ظاهری بوده و توجه چندان عمیقی به حقیقت دورنی معماری گذشته و نیز اصول و مبانی آن و به ویژه تکامل آن، نداشته است.
به گزارش شبکه خبری تهران نیوز، انتشار ویدئویی در روز پایانی خرداد ماه امسال با مضمون وجود قنات در زیر مجتمع ۳۶۰ واحدی هارمونی واقع در ضلع شرقی حرم حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع)، موجب نگرانی بسیاری از سمت ساکنان این مجتمع شده است. به طوریکه قسمت میانی ساختمان ۲ طبقه و هردو جبهه شرقی و غربی عمارت ۳ طبقه می باشند .نیم طبقه نیز در طبقه سوم در ضلع غربی ساخته شده است. این قطعه در ضلع شرقی خیابان ولیعصر مابین کوچه بخشایش و کوچه طوسی قرار دارد . در سال های اخیر این کار رونق زیادی گرفته است و افراد بیشتر از خدمات آن استفاده می کنند. ایده اصلی پروژه، افزایش کیفیت زیستی مسکن های اجتماعی جدید با استفاده از شاخصه های معماری پایدار می باشد. گرایش دوم که از سوی معماران خارجی و تحصیلکردگان ایرانی در خارج حمایت میشد در اصل معماری مدرنی بود که تحت تاثیر مکتب وین و هنر و معماری،اکسپرسیونیسم آلمان قبل از 1930 میلادی قرار داشت.ولی فرق مهمی که معماران مدرن ایرانی با همتایان خارجی خود داشتند در این است که معماران ایرانی حتی وارطان هوانسیان که سردسته معماران مدرن ایرانی به شمار میرود سعی داشتند به آثار خود رنگ و بوی ایرانی بدهند و همیشه کپی و تقلید صرف از معماری سنتی را نفی میکردند به عبارت دیگر هدف اصلی آنها آشتی دادن هوشمندانه معماری مدرن با معماری ایرانی بوده است.ولی این روش در این دوره چندان موثر واقع نشد و بالندگی معماری مدرن را باید در دوره پهلوی دوم جست و از سبکهای غالب آن دوره است.
گرایش اصلی معماران ایرانی در دو دهه بعد از انقلاب، معماری در راستای میراث فرهنگی و معماری سنتی ایرانی بودهاست و حداقل در ساختمانهایی که زیر نظر دولت به اجرا میرسیدند، گرایش دیگری نمیتوان یافت. در اوایل دوره رضا شاه به دنبال برنامههای تجدد طلبانه، گرایشهای متفاوتی به رهبری معماران ایرانی تحصیل کرده اروپا و معماران اروپایی که از طرف دولت به ایران دعوت شده بودند در برابر معماری سنتی پدیدار شد. سال 1304 با شروع سلطنت رضا شاه را باید سال شروع نوسازی ایران یاسال شکل گیری «ایران نوین» دانست.هدف بلند مدت رضاشاه، بازسازی ایران طبق الگویی غربی بود او برای رسیدن به جامعه مدرن همانند جامعه اروپایی باید موانع این مقصد را که مذهب و سنت بود، از سر راه بر میداشت. معمارانی همانند فرانک لوید رایت از طرح زمین به نحوی استفاده کرده که بر روی طراحی و نقشه ساختمان تاثیر بگذارد.
هزینه اجرای این روش ، بدلیل نیاز به تهیه پروفیل های فلزی استاندارد و مونتاژ پیچ و مهره اتصالات ،اندکی بیشتر از سازه های فلزی معمولی می باشد و لیکن این افزایش قیمت شاید در هزینه کل ساختمان کمتر از 3% باشد . همچنین عوامل دیگری نیز بر قیمت سقف وافل تاثیر دارند مانند ابعاد قالب وافل ، یک طرفه یا دو طرفه بودن سقف وافل ، کیفیت قالب ها ، خرید ارماتور ، بتن مصرفی ، دستمزد مجریان سقف وافل و.. از ایده های مهم و اساسی برای رسیدن به طرح نهایی پروژه می توان به چندلایه بودن نمای ساختمان، ابعاد و موقعیت قرارگیری پنجره ها در نمای ساختمان، فشردگی احجام بنا و همچنین سایه اندازی بر سطح نما در راستای کنترل نور و تهویه ی طبیعی و به علاوه نور خورشید اشاره کرد. تبصره- مراجع قضائی برای رسیدگی به شکایات و دعاوی مطروح علیه اعضای سازمان استان که منشاء آنها امور حرفه ای باشد بنا به درخواست مشتکی عنه یا خوانده می توانند نظر کارشناسی سازمان استان محل را نیز خواستار شوند هیات مدیره مکلف است حداکثر ظرف یک ماه از تاریخ وصول استعلام، نظر خود را به طور کتبی اعلام نماید و در صورت عدم اعلام نظر مراجع مربوط می توانند رأساً به کار رسیدگی ادامه دهند همچنین در سایر دعاوی که موضوع آنها مرتبط با مفاد این قانون باشد محاکم قضائی می توانند جهت انجام کارشناسی نیز از سازمان استان محل خواستار معرفی یک کارشناس یا هیات کارشناسی خبره و واجد شرایط شوند هیات مدیره سازمان استان مکلف است حداکثر ظرف مدت پانزده روز نسبت به معرفی کارشناس یا کارشناسان صلاحیتدار در رشته مربوط به ماهیت دعوی اقدام نماید.
انتشار کتاب حس وحدت: سنت عرفانی در معماری ایرانی (نوشته نادر اردلان و لاله بختیار) در سال ۱۹۷۳ میلادی که از زاویه حکمت اشراق سهروردی به معماری سایت 3darchitecture ایرانی مینگریست. آثار این معماران که از نمونههای خوب آنها میتوان به مرکز آموزش مدیریت، کار نادر اردلان و موزه هنرهای معاصر، اثر کامران دیبا اشاره کرد، در ایجاد رابطه با معماری گذشته، نسبت به آثار دورههای قبلی، در سطحی بالاتر قرار میگیرند. همانطور که کمی بالاتر هم اشاره داشتیم تیم توسعهدهنده این بازی متفاوت از نسخه اول بودند. در ایران حمایت میشد.نتیجه آن معماری مدرنی بود که با عنوان معماری شبه مدرنیستی نام گذاری گردید.از رخدادهای مهم معماری این دوره میتوان به همایش معماری در سال 1349 و 1353 در ایران اشاره کرد که همایش اول به سبب حضور لویی کان برای معماران ایرانی بسیار مهم و تاثیرگذار بود.در این همایش بحثهای حول محور تلفیق مفاهیم سنتی با تکنولوژی مدرن مطرح شد که لویی کان در این همایش با ارائه مفاهیم فلسفی و شاعرانه خود از معماری تاثیر عجیبی بر معماران ایرانی گذاشت کان در صحبتهایش میگوید" سنت به راستی احساس نیرومندی است این چیزی نیست که شما آن را ببینید مگر اینکه آن را حس کنید." این سخنان برای جامعه ایرانی که در سایتهای تاریخی و کاخهای صفویه و قوس و گنبد به دنبال حکمت و ایدهای معماری میگشت نویدی بود که بتواند هرچه بیشتر در خویشتن بوم گرایی خویش فرو برود.در اصل معماری ایرانی نه از طریق مباحث نظری بعد از مدرن بلکه از طریق کارهای چهار معمار معروف جهان یعنی لویی کان، آلوار آلتو، جیمز استرلینگ و تا حدی حسن فتحی به عمق بوم گرایی و تاریخ گرایی پی بردند.
پیامد مشترک این دو پدیده موازی، خلق آثاری در این دوره بود که با بهکارگیری افراطی عناصر معماری گذشته (به ویژه معماری دوره اسلامی)، عطر و بویی پستمدرنیستی داشتند. از این رو با حفظ کالبد اروپایی بناها، عناصر معماری ایران را با آن آمیختند و سبکی بیآنکه از سیر تطور برخوردار باشد، خلق کردند. معماری مدرن شکل گرفته در این دوره عمدتاً از مجرای کارهای معماران و اندیشههای جریانساز اروپایی از جمله سبک بینالمللی، مدرسه باوهاوس، کارهای لو کوربوزیه، فرانک لوید رایت، ریچارد نویترا، آلوار آلتو و جیمز استرلینگ حمایت میشد و ماحصل آن صورت ایرانی معماری مدرن بود که «شبه مدرنیستی» نامگذاری گردید. مقبره ی پله ای زوسر از نمونه های این سبک است.
در دوره محمدرضا پهلوی، جریانهای متعدد معماری، جای خود را به جریان غالب و تأثیرگذار معماری مدرن داد. این دوره که پس از پیروزی انقلاب و همزمان با شروع جریانهای پستمدرن در معماری جهان شکل گرفته است، تا هماکنون نیز ادامه دارد. همچنین پارچه های طرح و نقش دار در این سبک بسیار پرطرفدار می باشد. مانور گسترده بر روی نقاط قوت ساختمان و بهره برداری بهینه از فضاهای روحیه بخش و همچنین پوشش دهی مناسب به پرتی های ساختمان توانایی هایی است که از یک مهندس معماری داخلی انتظار می رود. ولی پس از نابودی دودمان قاجار و روی کار آمدن رضاشاه همانطور که گفته شد جو غالب معماری آبشخور سه جریان فکری بود که مهمترین آنها معماری نئوکلاسیک باستان گراست.